หลาย ๆ คนอาจจะเคยได้ยินคำว่า “หนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์” กันมาบ้างแล้ว ทราบไหมคะว่าคืออะไร หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ หรือเรียกง่าย ๆ ว่าสินค้าOTOP สินค้าOTOPนั้น เป็นสินค้าที่ผลิตจากชาวบ้านในแต่ละพื้นที่โดยจะเป็นของพรีเมี่ยมประจำตำบล หรือเป็นของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดต่าง ๆ โดยมีการสร้างแนวคิดในการนำของพรีเมี่ยมต่าง ๆ นั้นมาใช้ในการกระตุ้นเศรษฐกิจในแต่ละพื้นที่ เพิ่มยอดขายให้กับจังหวัด และเพิ่มรายได้ให้กับชาวบ้านในชุมชม ซึ่งของพรีเมี่ยมต่าง ๆ เหล่านั้นได้แก่ ถุงผ้า ร่ม ตะกร้า ผ้าไหม ผลไม้ขึ้นชื่อประจำจังหวัด งานฝีมือต่าง ๆ นอกจากของพรีเมี่ยมเหล่านี้จะช่วยกระตุ้นยอดขายแล้ว ยังสามารถช่วยในการเผยแพร่วัฒนธรรมของไทย ผ่านสินค้า OTOP ได้อีกด้วย
จุดเริ่มต้นของการขายสินค้า OTOP เริ่มจากความยากจนของประชาชนในสมัยนั้น รัฐบาลจึงได้คิดค้นการพัฒนาสินค้าพรีเมี่ยมประจำตำบลต่าง ๆ ให้สามารถต่อยอดส่งออกไปขายในต่างประเทศได้ ซึ่งของพรีเมี่ยมต่าง ๆ ที่จะนำมาทำสินค้าOTOP นั้น เป็นทรัพยากรที่มีอยู่แล้วในแต่ละพื้นที่ เพียงแค่เรานำมาเพิ่มมูลค่าให้เป็นสินค้าที่มีคุณภาพ สามารถตอบโจทย์ผู้บริโภคได้ดีมากยิ่งขึ้น
ของพรีเมี่ยมที่ถูกหยิบมาใช้เป็นสินค้า OTOP ของจังหวัดต่าง ๆ ได้แก่
1.กาแฟเขาทะลุ เป็นกาแฟโรบัสต้าของไทยแท้ กาแฟหอม กลมกล่อม ซึ่งกาแฟเขาทะลุนี้เป็นของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดชุมพรนั่นเอง โดยกาแฟเขาทะลุถูกหยิบมาทำเป็นสินค้า OTOP ประจำจังหวัดหรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า กาแฟของเขา นั่นเอง
2.ของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดมหาสารคามได้แก่ เครื่องเบญจรงค์ ซึ่งเครื่องเบญจรงค์นี้ถูกหยิบยกขึ้นมาเป็นสินค้า OTOP ประจำจังหวัดมหาสารคาม โดยสามารถแบ่งกลุ่มสินค้าประเภทงานหัตถกรรมได้ 2 กลุ่มคือ เครื่องลายครามและเครื่องเบญจรงค์
3.ผลิตภัณฑ์กระจูด เป็นสินค้าหัตถกรรมจักสานที่มีชื่อเสียงอย่างมาก โดยเป็นผลผลิตมาจากต้นกระจูด โดยเครื่องจักสานเหล่านี้เป็นของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดพัทลุง โดยถือเป็นสินค้า OTOP ที่ติด 1 ใน 5 อันดับสินค้าที่มียอดส่งออกมากที่สุดอีกด้วย
4.เสื้อหม้อห้อม ของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดแพร่ เป็นสินค้าอีกหนึ่งอย่างที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากจนถูกพัฒนามาเป็นสินค้า OTOP ประจำจังหวัด โดยเสื้อหม้อห้อมนั้นเป็นเสื้อที่ถูกย้อมจากสีธรรมชาติ มีลักษณะที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของทางภาคเหนือ สวมใสสบาย นิยมซื้อเป็นของฝากและสวมใส่เอง
5.เครื่องดื่มสมุนไพร เป็นของพรีเมี่ยมของจังหวัดนครราชสีมา โดยเริ่มต้นจากการนิยมซื้อเป็นของฝาก ก่อนจะพัฒนามาเป็นสินค้าOTOPประจำจังหวัด โดยน้ำสมุนไพรที่นำมาเป็นสินค้า OTOP ได้แก่ น้ำตะไคร้ น้ำอัญชัน เป็นต้น
6.ผ้าขิดไหม ของพรีเมี่ยมประจำจังหวัดหนองบัวลำภู โดยผ้าขิดไหมนั้นมีลวดลายที่หลากหลายไม่ว่าจะเป็น ลายบัวบาน ลายขจรคู่ ลายมรดกไทย เป็นต้น โดยผ้าขิดไหมของไทยนั้นมีการประกวดจนได้รับรางวัลมากมายจนถูกยกย่องให้เป็นสินค้าOTOP ประจำจังหวัด
สินค้าที่ยกตัวอย่างมานี้เป็นเพียงสินค้าบางกลุ่มที่เรายกตัวอย่างมาให้ดูเท่านั้น ยังมีสินค้า OTOP ประจำจังหวัดอื่น ๆ อีกมากที่มีความนิยมและยอดขายที่เยอะมากเช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นร่มของทางภาคเหนือหรือ ผ้าบาติกของทางภาคใต้ หรือรวมไปถึงสินค้ารักษ์โลกต่าง ๆ ที่พัฒนามาเป็นสินค้า OTOP แต่ถึงแม้ว่าสินค้า OTOP จะช่วยสร้างรายได้ในกับคนในพื้นที่ แต่สินค้า OTOP นั้นก็ยังมีจุดอ่อนอยู่เช่นเดียวกัน ซึ่งจุดอ่อนของการทำสินค้า OTOP ได้แก่
1.การตลาด สินค้าส่วนใหญ่มีลักษณะที่คล้ายคลึงกันในหลาย ๆ จังหวัด
2.การตั้งราคาไม่สอดคล้องกับต้นทุนของสินค้า
3. ขาดช่องทางการจำหน่าย ผู้บริโภคเข้าถึงสินค้าได้ยาก
ของพรีเมี่ยมหรือสินค้า OTOP ต่าง ๆ นั้น มีการผลิตออกมาโดยมีจุดประสงค์หลัก ๆ คือการมอบเป็นของขวัญ ของฝาก หรือสำหรับทำเป็นของชำร่วยในงานมงคลต่าง ๆ โดยของพรีเมี่ยมที่เหมาะสมมที่สุดสำหรับการมอบให้เป็นของขวัญหรือของฝาก ควรเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีมาตรฐาน มีความแข็งแรงทนทาน สามารถใช้ประโยชน์ได้จริง แต่ไม่ว่าจะเป็นสินค้าOTOP หรือของพรีเมี่ยมที่ทำมาจากอะไรก็ตาม หากเรามอบให้ด้วยความเต็มใจและความรัก ไม่ว่าสิ่งของเหล่านั้นจะมีราคาสูงหรือต่ำก็ตาม จะมีคุณค่าทางจิตใจสำหรับผู้รับเสมอ